Paus
De media staan bol van het overlijden van de Argentijnse paus Franciscus en de aanstaande pausverkiezingen. Franciscus was een staatshoofd maar de invloed van die functie is toch wel wat anders dan die van de presidenten van de VS, Rusland en China, dus je kunt je afvragen of de media-aandacht niet wat overdreven is.
Duiders noemen hem een hervormer. Dat begon al in 2013 toen hij als kersverse paus het balkon betrad. Hij opende zijn mond en zeide: “Fratelli e sorelle, buona sera.” “Hij zei goedenavond!” jubelden de Vatican watchers, alsof hij groot nieuws had gebracht, zoals dat vrouwen voortaan het priesterambt mogen uitoefenen. Quod non.
Abortus
Waar komt het imago van Franciscus als hervormer toch vandaan? Keurt de Kerk van Rome nu abortus provocatus goed? Heeft de paus vrede in het Midden-Oosten bewerkstelligd? Heeft hij kerkelijke landgoederen verkocht en de opbrengst ter beschikking gesteld aan de armen? Het antwoord is nee.
Wojtyla
‘Mijn’ paus was Johannes Paulus II, de Pool Karol Wojtyla. Niet alleen omdat hij aantrad toen ik kerknieuwsverslaggever was bij het Algemeen Nederlands Persbureau, maar vooral ook omdat hij echt invloed heeft gehad. Hij steunde de Poolse vakbeweging Solidariteit en droeg bij aan de ingrijpende omwentelingen in het toenmalige socialistische blok.
Mea culpa
Ik volgde hem in 1979 tijdens zijn staatsbezoek aan zijn vaderland. De massa’s onthaalden hem terwijl ordebewakers in priesterkledij de toegestroomde gelovigen in de gaten hielden. Indrukwekkend was hoe hij de mis celebreerde in het voormalige concentratiekamp Auschwitz: ‘Moja wina, moja wina, moja bardzo wielka wina’ (Mea culpa, mea culpa, mea maxima culpa).
Osservatore romano
Het meeste nieuws van de Dienst Geestelijk Leven van het ANP kwam uit de Rooms-Katholieke Kerk: wat heeft welke bisschop nu weer gezegd over homofilie? Hoe moeten wij de berichtgeving van de Vaticaanse spreekbuis Osservatore romano over oecumene opvatten? Gaat de paus bij zijn bezoek aan Latijns-Amerika de armen een hart onder de riem steken?
Geheimzinnig
Bij de bijzondere algemene bisschoppensynode in 1980 in Rome interviewde ik onder anderen vertegenwoordigers van de kritische Acht Meibeweging. Maar vooral wachtte ik net als andere journalisten, gezeten op terrassen rond het Vaticaan, op de doorgaans geheimzinnige perscommuniqués die aan het eind van de dag werden uitgedeeld. Zo’n communiqué onderstreepte bijvoorbeeld dat de bisschoppensynode ‘voor het leven’ was. Conclusie: ze zijn dus nog steeds tegen abortus.
Instituut
In de katholieke kerkzaaltjes in Nederland ging het er stevig aan toe. Bakken kritiek op de kerk werden geuit door pastoraal werkers en even kritische gewone gelovigen. Mijn verwondering: het gaat toch niet om het instituut maar om het geloof in de christelijke God? Dan kun je toch ook bijvoorbeeld baptist of remonstrant worden? Zo blijkt dat echter niet te werken.
Conclaaf
Nu zijn dus de pausverkiezingen in aantocht. De film ‘Conclave’, met Ralph Fiennes als camerlengo, kon niet op een beter tijdstip verschijnen. Die gaat over de keuze van een paus door de kardinalen en over de vorming van coalities, over machinaties en over de politieke spelletjes die voorafgaan aan de witte rook. Zal de nieuwe paus nu eens een keer niet blank zijn maar zwart of geel? Zal hij de hervormingen doorvoeren waarop kritische katholieken hopen? ‘Conclave’ is verplichte kost voor wie de pausverkiezingen wil leren begrijpen.
