november 2023

Naar de kapper gaan is een hachelijke zaak in een land waarvan je de taal niet spreekt en waar de kapper ook niet verder komt dan ‘hello’ en ’thank you’. Toneelspel en tekeningetjes willen weleens helpen.

Als je geen schapevlees op je bord wilt maar rundvlees, helpt het in Turkije om ‘boehoe, boehoe’ te roepen en, net als John Cleese in ‘The Germans’, je wijsvingers als horens boven je hoofd te houden.

Bij de kapper neem ik helemaal het zekere voor het onzekere. Het met duim en wijsvinger aanduiden dat er maar een beetje afmoet van je haar leidt gemakkelijk tot het misverstand dat het gemillimeterd mag worden. Dus daarom maar een poppetje getekend met haar en een schaartje dat alleen het bovenste puntje afknipt.

Was
Toch kun je nog voor verrassingen komen te staan. De kapper die ik in Ankara bezocht zag een paar haartjes in mijn oren, smeerde er zonder enige waarschuwing hete was op, liet deze hard worden en scheurde daarna bijna mijn oor eraf. Een van pijn vertrokken gezicht in de spiegel keek mij aan.

In 1985 bezocht de Nederlandse minister van Cultuur Elco Brinkman de Amerikaanse staat Texas. Om Nederlandse cultuur te promoten. De gouverneur van Texas ontving hem en verwelkomde hem als ‘de minister van België’. Haye Thomas van het NOS Journaal was in de buurt en het voorval werd breed uitgemeten. Dat was lachen bij de lunch in de Nederlandse moerasdelta.

Brinkman memoreert het voorval in zijn memoires ‘Bouwen en bewaren’. Hij schrijft dat de directeur-generaal hem naar de Verenigde Staten stuurde ‘en dan niet naar New York, want daar is het al druk genoeg, maar naar Texas want daar is de economie booming en die olieboeren staan wel open voor Hollanders’.

Ik was een van de ambtelijke secondanten van Brinkman op zijn reis naar Texas en wij legden het voorval als volgt uit. De onbekendheid met Nederland toont aan dat je meer geld moet investeren en meer inspanningen moet plegen om Nederland en Nederlandse cultuur voor het voetlicht te krijgen.

South Dakota
Nu is het makkelijk om te roepen dat die Amerikanen zo op zichzelf zijn gericht of zo’n slechte opleiding hebben dat ze Nederland niet van België kunnen onderscheiden. Maar dan dringt zich deze vraag op: heeft de gemiddelde Europeaan enig idee van wat het verschil is tussen pakweg Wyoming en South Dakota?

[Juni 2019]

In Latijns-Amerika is Allerzielen, 2 november, een nationale vrije dag. Het heet daar Día de los muertos, Dag van de doden. Allerzielen wordt uitbundig gevierd, hoe gek dat ook mag klinken. Met massaal bezoek aan de begraafplaats en groot onderhoud aan de graven en de urnengalerij.

In Cochabamba, Bolivia, is er een orkest met plechtige muziek. Er zijn kraampjes met bloemen en eten. Er is een speeltuintje om de kinderen rustig te houden. Er zijn mensen die betaald worden om met een klokje te klingelen en gebeden uit te spreken voor de doden.

Sound of silence
Maar ook lotenverkopers en schoenpoetsers ontbreken niet. En op geen enkele manier komt bij je op dat dit oneerbiedig zou kunnen zijn. Dat is het niet, dit massale eerbetoon aan de doden. Zelfs ontroerend zijn de paar jongeren met blaasinstrumenten die aarzelend maar vooral ook stemmig ‘The sound of silence’ ten gehore brengen.

Het feest, want dat is het, begint op 1 november met de Fiesta de todos los santos, Allerheiligen. Op die dag, zo zegt het geloof, komen de doden hun familie bezoeken en die familie wacht op ze met eten. Dat is minstens even mooi.

[2018]